dinsdag 25 november 2014

uit: Karen Armstrong MYTHEN 2005


(p. 35) … de Griekse godin Artemis, die de Meesteres der Dieren werd genoemd, een jageres en de schutsgodin van de wilde natuur, is misschien een personage uit het Paleolithicum.
Jagen was een exclusief mannelijke bezigheid en toch was een van de machtigste jagers uit de paleolithische periode een vrouw. In Afrika, Europa en het Midden-Oosten zijn beeldjes gevonden van zwangere vrouwen, waarvan de oudste uit het Paleolithicum dateren. Artemis is eenvoudig een belichaming van de Grote Godin, een geduchte godin die niet alleen de Meesteres der Dieren was, maar ook de bron van het leven. Toch is ze geen voedende oermoeder, maar is ze onverbiddelijk, wraakzuchtig en veeleisend. Artemis is berucht omdat ze offers en bloed eist als er inbreuk wordt gemaakt op de rituelen van de jacht. Ook deze ontzagwekkende godin heeft het Paleolithicum overleeft. Zo hebben archeologen in Çatal Hüyük, een stad in Turkije die in 7000 of 6000 v.C. is gebouwd, grote stenen reliëfs van de barende godin opgegraven. Soms wordt ze geflankeerd door dieren, stierenhoorns of berenschedels – trofeeën van een geslaagde jacht en ook symbolen van mannelijkheid.
(p.41) De ‘Neolithische Revolutie’ heeft de mens bewust gemaakt van een creatieve energie waarvan de hele kosmos was doortrokken. Aanvankelijk was het een ongedifferentieerde heilige kracht, zodat de aarde zelf een manifestatie van het goddelijke was. Maar de mythische verbeelding wordt altijd concreter en gedetailleerder: wat in eerste verbeelding amorf was, krijgt vorm en wordt specifiek. Net zoals de aanbidding van de hemel tot de personificatie van de Hemelgod had geleid, werd de moederlijke, voedende aarde de Moedergodin. In Syrië werd ze Asherah genoemd, de vrouw van El de Oppergod, of Anat, de dochter van El; in Sumer in Mesopotamië heette ze Inanna, in Egypte Isis, en in Griekenland werd ze Hera, Demeter en Aphrodite. De Moedergodin smolt samen met de Grote Moeder van de jagersgemeenschappen en behield veel van haar angstwekkende eigenschappen. Zo is Anat een meedogenloze strijdster die vaak wadend door een zee van bloed wordt afgebeeld; Demeter wordt als woest en wraakzuchtig beschreven, en zelfs Aphrodite, de godin van de liefde, neemt genadeloos wraak.