De onontkoombare dood. Alles in dit universum heeft de neiging zich te ontwikkelen naar een steeds grotere complexiteit, met verval en chaos tot gevolg. Misschien is dat wel wat wij 'tijd' noemen: een constante herschikking van de elementaire deeltjes in de vorm van opkomst, bloei, verval en chaos, enzovoort...
Alles lijkt een begin en een eind te hebben. Maar of dat ook zo is voor het universum als geheel, en dus voor de tijd zelf, is nog maar de vraag. Misschien is de Big Bang een metafoor voor wat er constant plaatsvindt in dit universum, overal, op allerlei niveau's.
Van de astrofysicus Marcelo Gleiser (Een scheurtje in de rand van de schepping, over de betekenis van leven in een onvolmaakt heelal, uitg. Paradigma, Amsterdam 2010) heb ik geleerd dat dit universum nét niet in evenwicht is, nét niet symmetrisch, en dat het daardoor blijft bestaan. Volmaakt evenwicht, volmaakte symmetrie, betekent stilstand, en dus niet-bestaan. Te veel asymmetrie leidt tot desintegratie, en dus ook tot niet-bestaan. Maar omdat het universum nét niet symmetrisch is, is er dynamiek: elementaire deeltjes tuimelen om elkaar heen, gaan interactie aan, verbindingen, groeien uit tot atomen, moleculen, sterrenstelsels... met uiteindelijk leven in de vorm van zichzelfbewuste individuen als (voorlopig?) resultaat. En in het brein van die individuen is het universum bezig met proberen zichzelf te begrijpen.
En dat dus naar aanleiding van een dooie vogel! Wat dit met kunst te maken heeft? Mijns inziens is kunst één van die talloze verschillende manieren waarop het universum, door middel van de menselijke existentie, probeert zichzelf te realiseren. Kunst is roepen HIER BEN IK! tegen het niet-zijn, tegen de dood.
